Tezin Türü: Tıpta Yandal Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yeditepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CENGİZ AKOSMAN
Danışman: Başak Oyan Uluç
Özet:
Kanser
tedavisinde antiemetik olarak kullanılan 5 HT3 reseptör antagonistlerinin kardiyak
yan etkileri üzerine yapılmış çok sayıda çalışma vardır. Grubun eski üyeleri
olan dolasetron, ondansetron, granisetron ve tropisetron ile yapılmış
çalışmalarda elektrokardiyografi (EKG) de QT sürelerinde uzama yapabilecekleri
ileri sürülmüştür. Grubun son üyesi olan palonosetronun kardiyak yan etkilerine
dair az sayıda çalışma vardır. Palonosetron uygulaması sonrası erken dönemde QT
sürelerinde, nabız ve tansiyon parametrelerindeki değişikliklerin
irdelenmesinin amaçlandığı bu çalışmada kanser tanısı konan ve antiemetik
tedavi olarak palonosetron alan 101 hasta değerlendirilmiştir. Hastalar
palonosetronu, antiemetik tedavi için standart olan 0,25 mg dozunda
almışlardır. Standart 12 derivasyonlu EKG ölçümleri bazal, palonosetron
uygulanması sonrası 30. dakika ve 60. dakikalarda gerçekleştirilmiş, eş zamanlı
arteryel tansiyon, nabız ölçümleri de yapılarak veriler toplanmıştır. Yaş ortalaması
54 ±13 olan 51’i kadın, 50’si erkek toplam 101 hastadan elde edilen EKG’ lerde
ölçülen QT, RR mesafesi kullanılarak Bazzet formülü yardımıyla düzeltilmiş QT
(QTc) ve QT dispersiyonları (QTd) hesaplanmıştır. Yapılan değerlendirmede tüm
hasta grubunda ilaç uygulanışı sonrası 30. ve 60. dakikalarda elde edilen
düzeltilmiş minimum, maksimum QT (QTcmax ve QTcmin), QT dispersiyon
değerlerinde bazal ölçümlere kıyasla herhangi bir farklık olmadığı
saptanmıştır. Bununla birlikte ilacın uygulanması sonrası 30. ve 60
dakikalarında nabız değerlerinin bazal ölçümlere kıyasla azaldığı saptanmıştır.
Bazal değerlere kıyasla 30 dakikada düştüğü saptanan fakat istatistiksel olarak
anlam kazanmayan arteryel tansiyonların 60 dakikada, 30. Dakikada elde edilen
tansiyon değerlerine kıyasla daha yüksek ölçüldüğü ve istatistiksel anlamlı bir
değişim gösterdiği görülmüştür. Yapılan alt grup analizlerinde, palonosetronun
130 mg/m2 üzerindeki dozlarda alan grupta QTc, nabız (NBZ) ve tansiyon
değerlerinin 30. dakikada düştüğü bunun yanında 60. dakikada arttığı
görülmüştür. Ortaya çıkan bu sonuçlar erken dönemde 5HT3 yoluyla Bezold-Jarish
refleksine benzer bir refleksle nabızların ve tansiyon değerlerinin düşmesine,
ilacın inhibitör etkisinin ortaya çıkması ve ayrıca 5HT3 harici serotonin
reseptörlerinin inotropik ve kronotropik etkileri sonrası tansiyon ve
nabızların yükselmesine bağlanmıştır. QTc değerlerinde başlangıçta olan azalma,
sinir uçlarında 5HT3 aracılıklı salınan katekolaminlere sekonder artan kardiyak
uyarılabilirliğe bağlanmış, palonosetron ile 5HT3 reseptörü ve bu reseptörlere
bağlı iyon kanallarının inhibisyonu sonrası ise QTc değerlerinin uzadığı
düşünülmüştür. Sonuç olarak, klinik anlamlılık oluşturmasa da palonosetronun
kardiyak parametreler üzerinde etkili olabileceği gösterilmiştir. Bu etkiler
özellikle diğer 5HT3’ lere kıyasla daha az riskli gibi görünse de, QT üzerinde
etkili olan ilaçların birlikte kullanımında ve uzun QT sendromlu hastalarda
antiemetik tedavi planlanırken daha dikkatli davranılması gerektiğini
düşündürmektedir.
Anahtar kelimeler: Palonosetron, QT
dispersiyonu, düzeltilmiş QT