Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gastrodiplomasiye Dair Seçki Yazılar 2, Gülşen Bayat,Binali Kılıç, Editör, Detay yayıncılık, Ankara, ss.158-170, 2024
Gastronomi, yiyeceğe dönüşebilecek her öğeyi arayan, satın
alan ve hazırlayanlar için bir rehberdir (Altınel, 2009). Gastronomi tarih,
politika, sanat, edebiyat, tıp, tarım, ticaret, teknoloji, coğrafya ve birçok
bilim dalıyla etkileşimde olan bir alandır. Çok yönlü olmasının bir getirisi
olarak insanların ilgisini çekebilecek farklı bakış açılarına da açık olan
gastronomi, festivaller aracılığıyla farklı çevrelerden çok sayıda insanı
birleştirici ve buluşturucu bir ortama sahiptir.
Yerel mutfak, yemekle ilişkili ve belirli bir kültür veya
sosyal grubun bireyleri tarafından paylaşılan bir dizi kalıtsal temsil, inanç,
bilgi, uygulama ve öğrenmedir. Bu nedenle, turist deneyiminde gastronomi,
turistik yerlerin en göze çarpan ve incelenen yönlerinden biridir ve bu da
yerel yiyecekleri turistler için önemli bir kaynak haline getirmektedir (Campoverde-Aguirre
vd.,2022).
Henderson (2009) akademik çalışmalarda gastronominin turizmle
ilişkili olduğu dört farklı tema belirlemiştir. Birincisi, yemek, turizm ve
turistler arasında var olan ve ziyaretçinin davranışlarının gastronomi ile
ilişkili olarak incelendiği ilişkidir. İkinci tema, gastronomiyi turistik bir
ürün olarak ele alarak ortaya çıkan ve aralarında gastronomik etkinliklerin
düzenlenmesinin öne çıktığı ticari fırsatlarla ilgilidir. Üçüncü tema,
gastronomik pazarlamanın turist talebiyle ilişkili olarak analizidir. Dördüncü
tema ise bir turizm destinasyonunun gelişimi için bir araç olarak gıda
turizmidir. Gastronomi, turistlerin günlük akışlarının bir parçası olarak
varlık gösterir bu durum gastronomi ile olan ilişkinin farklı gastronomik
deneyimler içerebileceği anlamına da gelir.
Festival kelimesi TDK (2024) tarafından “Bir bölgenin en ünlü
ürünü için yapılan gösteri; şenlik” olarak tanımlanmaktadır. Bir başka tanımda
ise estivaller, bir bölgede belirli zaman aralıklarında toplumun kendine has
bir değeri kutlamak veya bir olay ve kişiyi anmak amacıyla yürüttükleri
kültürel, sanatsal ve sosyal içerikli etkinlikler olarak ele alınmıştır(Giritlioğlu
vd., 2015). Türkiye’de ve dünyada çeşitli temalarda festivaller
düzenlenmektedir. Spor,iş, kültür, sanat ve gastronomi festivalleri bu temalara
örnektir.
Gastronomi festivalleri her türlü yiyecek ve içeceği
merkezine alan, bölge mutfak kültürünü ve gelenek göreneklerini tanıtarak
ziyaretçilere eşsiz deneyimler sunan etkinliklerdir. Gastronomi festivalleri yeme
içme merakı ve yeni kültürler keşfetme isteği olan turistler açısından oldukça
çekici etkinliklerdir. Gastronomi festivalleri bölgesel tanıtım, yerel ve
yöresel ürünlerin sürdürülebilirliği, bölge turizmi ve ekonomisine katkı
sağlamak gibi pek çok amaca hizmet etmektedir. Gastronomi festivallerinde
edinilen olumlu izlenimler yeniden ziyaret niyetini olumlu etkilemektedir.
Ayrıca Festivallerde satın alınan yöresel ürünler farklı ülke ve bölgelere
götürülmekte, böylece bölgesel ve ulusal tanıtıma katkı sağlanmaktadır (Şengül
& Kurnaz, 2021).
Gastronomi festivallerinde farklı katılım motivasyonları
olabilir. Bunlar; yeni yiyecekler tatmak, günlük rutinden kaçmak, etkinliklere
katılmak ve bu etkinliklerden keyif almak, aile ile vakit geçirmek olabilir
(Horng vd., 2013). Bir yemek festivali, turistlerin yerel mutfağın tadını
çıkarmaları ve yeni deneyimler yaşamaları için her zaman iyi bir fırsattır ve
aynı zamanda destinasyonu tanıtmanın bir biçimidir (Wu vd., 2014).
Tüm bunlara ek olarak bir gastronomi festivalinin
organizasyonunda tat, yer ve gelenek olmak üzere üç temel unsur vardır (Organ
vd., 2015). Tat unsuru yöresel gıdaların lezzetini temsil ederken yer unsuru
bölgenin coğrafi kaynakları ve fiziksel atmosferini, gelenek kavramı ise bölge
halkının gelenek-görenek ve kültürel zenginliklerini temsil etmektedir.
Gastronomi festivalleri yapıları gereği bir yörenin kültürel mirasının büyük
bir kısmını kapsayan bu üç unsuru turistlere aynı anda tecrübe ettirmeleri
sebebiyle oldukça önemlidir.