Amaç: Keratokonuslu hastalarla normal bireylerin kornea endotel morfolojisi ve kornea kalınlığı açısından karşılaştırılması. 

Gereç ve Yöntemler: Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Göz Kliniği Kornea Biriminde kayıtlı 27 keratokonuslu hastanın 44 gözü ve kontrol grubu olarak 20 sağlam bireyin 40 gözü bu geriye dönük çalışmaya dahil edildi. Her iki grubun da speküler mikroskopi (Tomey, Japonya) ve pakimetri (Tomey, Japonya) değerleri kaydedildi. İncelenen parametreler arasında hücre yoğunluğu, hücre dağılımı, hücre morfolojisi (dörtgen, beşgen, altıgen, yedigen ve diğer hücre yüzdeleri), hücre yüzey alanı (> 700, 600-700, 500-600, 400-500, 300-400, 200-300,< 200 μm2) ve ortalama kornea kalınlığı yer almaktaydı. 

Bulgular: Hücre yoğunluğu keratokonuslu grupta 2690.1 ± 72.5 hücre/mm2. kontrol grubunda 2991.8 ± 44.9 hücre/mm2 olarak saptandı ve gruplar arasındaki bu fark istatistiksel olarak anlamlıydı (p= 0.001). Hücre morfolojisi yönünden dağılım incelendiğinde dörtgen hücre yüzdesi birinci grupta (keratokonuslu grup) %6.3 ± 1.0, ikinci grupta (kontrol grubu) %7.9 ± 1.0 (p= 0.315); beşgen hücre yüzdesi birinci grupta %34.6 ± 2.2, ikinci grupta %34.9 ± 2.4 (p= 0.937); altıgen hücre yüzdesi birinci grupta %44.5 ± 2.0, ikinci grupta %41.1 ± 2.2 (p= 0.264); yedigen hücre yüzdesi birinci grupta %13.8 ± 1.2, ikinci grupta %13.3 ± 1.3 (p= 0.758) ve diğer hücrelerin yüzdesi birinci grupta %2.0 ± 0.4, ikinci grupta %2.8 ± 0.6 (p= 0.317) olarak bulundu. Hücre yüzey alanları dağılımı yönünden gruplar arasında anlamlı fark bulunmadı (p> 0.05). Ortalama kornea kalınlığı birinci grupta 444.9 ± 8.2 μm, ikinci grupta 544.6 ± 6.1 μm idi (p< 0.001). 

Sonuç: Keratokonuslu hastalarda kornea endotel hücre yoğunluğu normal popülasyondan daha düşük izlenmiştir. Keratokonus hastalarının kornea kalınlıkları normal bireylere göre daha ince bulunmuş ve kornea kalınlığının standart sapması da keratokonuslu gözlerde daha büyük bulunmuştur.