Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Ulusal Psikoloji Kongresi, İzmir, Türkiye, 5 - 07 Eylül 2016, ss.233
Son yıllarda, teknolojideki gelişmeler ile birlikte işyeri ve mesai saatleri dışında çalışmanın artması işkolikliği beslemektedir (Porter, 2001). Schaufeli, Taris ve Van Rhenen (2008), işkolikliğin iki ana unsurunun davranışsal bir boyut olan ‘aşırı çalışma’ ve bilişsel bir boyut olan ‘kompulsif çalışma’ olduğunu ortaya koymuştur. Yapılan çalışmalar kişilik özelliklerinden sorumluluk, dışadönüklük ve nevrotikliğin işkoliklik ile pozitif ilişki içerisinde olduğunu ortaya koymuştur (örn.; Aziz ve Tronzo, 2011). İşkolikliğin motivasyonel öncelleri ile ilgili yaklaşımlardan biri olan öz-belirleme teorisine göre (Deci ve Ryan, 2000), bir eylem için içsel olarak motive olan kişiler o eylemi ilginç ve tatminkar buldukları için dışsal olarak da motive olan kişiler ise o eylemi araçsal değeri için gerçekleştirirler (Gagne ve Deci, 2005).
Yöntem
Araştırmaya ait veriler İstanbul'da farklı sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerde ve üniversitelerde görev yapan 268 çalışandan elde edilmiştir.
Kişilik, John, Donahue ve Kentle (1991) tarafından geliştirilen Büyük Beşli ölçeği; Kariyer Hedefleri Zanzi, Arthur ve Shamir'in (1991) ölçeği ve İşkoliklik Schaufeli, Taris ve Bakker'in (2006) DUWAS İşkoliklik ölçeği ile ölçümlenmiştir.
Bulgular
Araştırmanın sonuçları, akademisyenlerin şirket çalışanlarına göre daha sorumluluk sahibi, geçimli ve deneyime açık olduklarını ortaya koymuştur. Akademisyenlerin aşırı çalışma boyutunda şirket çalışanlarından daha yüksek puan aldığı ve bu grup için beceri gelişimine yönelik kariyer hedefinin aşırı çalışmayı yordadığı sonucu da gözlemlenmiştir. Akademisyen olmayanlar için ise, kişilik özellikleri ve kariyer hedeflerinin aşırı çalışma üzerinde yordayıcılığı bulunmamıştır.
Yorum
Akademisyenlerin beceri gelişimine yönelik içsel kariyer hedeflerinin aşırı çalışmayla ilintili olmasının bu mesleğin şirketlerdeki belirli mesai kalıplarından farklı olarak ucu açık bir çalışma doğası olmasıyla ilintili olması muhtemeldir. Bunun yanı sıra, literatürdeki güncel araştırmalarda iş değerleri açısından bir geçiş sürecinde olduğu düşünülen Türk kültüründe (Ergüder, Esmer ve Kalaycıoğlu, 1991) içsel motivasyonu yansıtan kariyer hedeflerinin aşırı çalışmayla ilişkili olması da şaşırtıcı değildir.
Anahtar Kelimeler: İşkoliklik, Kişilik Özellikleri, Kariyer Hedefleri