Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Ulusal Sağlıklı Yaşam Kongresi, İstanbul, Türkiye, 8 - 11 Ekim 2020, ss.133
KAFEİN ALIMI, KISITLAYICI YEME DAVRANIŞI, STRES DÜZEYİ VE KONSTİPASYON ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Atilla Selim Dinç, Banu Samur, Betül Kalın, Murat Baş
Acıbadem Üniversitesi
Giriş - Amaç: Kafein aslen çay ve kahveden tanıdığımız bir kimyasal madde olsa da aslında hayvanların merkezi sinir sisteminde bulunan uyarıcı bir maddedir. Sadece hayvanlarda değil, bazı bitkilerde de metilzantin (İng: methylxhantine) sınıfına ait bir maddedir. Çay ve kahvede bulunan en etkin
madde olmasının yanı sıra kafein, kolalı içecekler, çikolata ve bazı ilaçlarda da bulunur. Kafeinin ağrı
kesici ilaçlarda, kardiyovasküler hastalıklar ve sinir sistemi hastalıklarında etkili olduğu bilinmektedir. Çay ve kahve yıllardır sosyal etkinliklerde ortak bir içecek olarak tüketilmiştir. Araştırmalar
kahve tüketiminin giderek arttığını göstermektedir. Bu çalışmada yetişkinlerde kafein alımının; kısıtlayıcı yeme davranışı, stres düzeyi ve konstipasyon (kabızlık) üzerine etkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem - Gereçler: Çalışmanın örneklemini 18-65 yaş arasındaki yetişkin bireyler oluşturmaktadır.
Çalışmaya 178 kadın, 45 erkek olmak üzere toplam 223 birey katılmıştır. Bu çalışmada anket, katılımcılara Google anketler üzerinden uygulanmıştır. Yapılan anket beş aşamadan oluşmaktadır. İlk
aşamada bireylerin demografik bilgilerini belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Anketin ikinci
aşamasında, bireylerin kısıtlayıcı yeme alışkanlıklarını belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır.
Üçüncü kısımda, bireylerin stres düzeylerini belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Dördüncü
kısımda, bireylerin konstipasyon durumlarını belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Beşinci kısımda ise bireylerin kafein içeren besinlerin tüketim sıklığını ve miktarını belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Tanımlayıcı istatistiksel analizler SPSS 22 paket programı ile yapılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya 18-65 yaş arasında 178 (%80) kadın ve 45 (%20) erkek olmak üzere toplam
223 birey katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması ± yıl, BKİ ortalamaları ise kadınların 22,7 ±4,2 kg/
m2 ve erkeklerin 26,0 ±4,0 kg/m2 olmak üzere 24,35±4,1’dir. Bireylerin 46 (%20,6)’sı genel beslenmelerini kötü olarak değerlendirirken, 88(%39,5)’i orta ve 89(%39,9)’u iyi olarak değerlendirmiştir.
Katılımcıların ana öğün sayısı ortalama 2,52±0,6 ve ara öğün sayısı1,53±0,8’dir. Bireyler günde
ortalama 739,4±236,7 ml su tüketmektedir. Bristol Dışkı Skalasına göre bireylerin 13(%5,8)’ü dışkısını Tip 1 (ciddi kabızlık), 29(%13)’u Tip 2 (hafif kabızlık), 81(%36,3)’i Tip 3 (normal), 59 (%26,5)’u
Tip4 (normal), 32 (%14,3)’si Tip 5 (lif eksik), 7(%3,1)’si Tip 6 (inflamasyon) ve 2 (%0,9)’si Tip 7
(inflamasyon) olarak tanımlanmaktadır. Katılımcıların günlük kafein alımı kadınların 458,4±729,6
mg, erkeklerin 743,2±1576,2 mg, ortalama 515,9±964,3 mg’dır. Katılımcıların kısıtlayıcı yeme bozukluğu puanı kadınlarda 2,8±0,8, erkeklerde 2,3±0,8, ortalama 2,7±0,8‘dir. Algılanan stres ölçeği
puanı kadınlarda 28,4±8,6, erkeklerde 26,8±9,2 ortalama 28,1±8,7‘dir. Konstipasyon yaşam kalitesi ölçeği puanı ise kadınlarda 48,5±13,6, erkeklerde 43,8±14,1, ortalama 47,5±13,8‘dir.
Sonuç: Araştırmanın sonucuna göre kafein tüketiminin stres düzeyi ile arttığı, artan stres düzeyi
ile konstipasyonun daha fazla görüldüğü, konstipasyon görülen bireylerin kısıtlayıcı yeme davranışının da fazla olduğu aynı zamanda su tüketimi daha az ve BKİ’leri daha fazla olan bireyler olduğu
saptanmıştır.
Anahtar Kelime: Kafein, Konstipasyon, Stres