CBCT Tabanlı Adaptif Radyoterapi Deneyimlerimiz

Aydın İ., Şenkesen Ö., İspir B.

19. Ulusal Medikal Fizik Kongresi, Antalya, Türkiye, 2 - 05 Kasım 2023, cilt.1, sa.1, ss.136

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Antalya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.136
  • Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Amaç: Çalışmamızda kliniğimizin, çevrim içi CBCT tabanlı adaptif radyoterapi (ART) uygulamaları ile ilgili deneyimlerini paylaşmayı amaçladık. Yöntem: Kliniğimizde Ekim 2022- Ekim 2023 tarihleri arasında ETHOS (versiyon 3.1, Varian Medical System, Inc., Palo Alto, CA) ART sistemi ile 22 hastanın 536 Fraksiyon tedavisi için çevrimiçi ART uygulanmıştır.Tedavi bölgelerine göre hasta sayılarımız;3 endometrium,3 Rektum,10 Prostat,3 Mesane,2 Serviks,1 SBRT Lenf Nodu.Adaptif RT uygulanan hastaların tedavi bölgelerine göre dağılımı şekil 1 de sunulmaktadır.Bu hastalarda planlama sürecinin başlangıç aşaması konvansiyonel radyoterapi planlama süreci ile benzerdir. Hastanın BT simülasyonu yapıldıktan sonra hedef hacim ve risk altındaki organlar (RAO) çizilmiştir.Bu aşamalar için Ethos tedavi planlama sistemi kullanılmıştır.Konturlama sonrasında tedavi planı hazırlama aşamasında hedef ve kritik organlar için adaptif plan optimizasyonu ve değerlendirmesi için kullanılacak olan amaçlar,sınırlamalar tanımlanmıştır.Optimizasyon sonrasında İstenen doz dağılımı ve dvh parametreleri elde edilecek şekilde hedefler ve öncelik sıralamaları değiştirilerek optimum plan elde edilmiştir.16 Hastada 1 hedef belirlenirken,6 hastada SIB dozu olacak şekilde iki farklı doz için hedef hacimler belirlenmiştir.Başlangıç aşamasında 9 alan IMRT planı yapılırken sonraki aşamada Ethos,belirlenen kriterleri kullanarak 7,9,12 alanlı IMRT ve 2-3 tam ark VMAT planı oluşturmaktadır.İstenen kriterlere göre optimum plan referans olarak seçilerek ve adaptif tedavide kullanılmak üzere kabul edilmiştir.Çevrimiçi ART uygulamasında,tedaviden hemen önce yapılan CBCT görüntülemede konturlar yapay zeka tarafından otomatik olarak oluşturulmuştur.Hedef hacim ve RAO konturları hekimin kontrolunden sonra,referans planın planlama hedefleri ve kısıtlamalarına göre optimizasyon ve hesaplama sonucunda ETHOS tarafından iki plan (schedule-adaptive) oluşturulmuştur. Hedef hacim ve RAO geometrisinin değişmediği varsayılarak o günkü CBCT görüntülemede referans plan doz dağılımı (Schedule) ile hedef hacim ve riskli organ geometrisine göre yeniden optimize ve hesaplama yapılan (adaptive) plan doz dağılımları ve DVH değerleri karşılaştırmalı olarak ekranda görülmektedir. Adaptif planın istenen hedefi sağlayıp sağlamadığı kontrol edilerek uygun bulunması sonrasında,geçen süre içinde hasta set up pozisyon doğruluğunun ve intrafraksiyon pozisyon değişimini düzeltmek amacıyla ikinci CBCT çekilerek set up düzeltmesi yapıldıktan sonra tedavinin uygulanması gerçekleştirilmiştir.Çevrimiçi optimizasyon sürecinde optimizasyona müdahale edilememektedir.Tedavi öncesi hastaya özel kalite kontrol yanı sıra,çevrim içi adaptif planın kalite kontrolü,bu amaçla geliştirilmiş olan MLC log file analizi ile sonuç bildiren Mobius (Versiyon 4.0.2) yazılımı ile yapılmıştır. Şekil 1.Adaptif RT uygulanan hastaların tedavi bölgelerine göre dağılımı Bulgu: Hastalarımıza ait 536 Fraksiyonda adaptif planlama sürecini belirlemek amacıyla 2 CBCT arasında geçen süre incelendiğinde prostat hastaları için ortalama 18 dakika,mesane hastaları için ortalama 15 dakika,serviks hastaları için ortalama 18 dakika,rektum hastaları için ortalama 16 dakika,endometrium hastaları için ortalama 21 dakika olduğu bulunmuştur.İkinci CBCT çekildiğinde set up düzeltmesinin yetersiz kaldığı organ hareketleri (mesane doluluğunun hedefin yerleşimini değiştirdiği ya da rektumda gaz birikmesi)olması tedavinin uygulanmasının mümkün olmadığı hastalar olması dikkat çekici bulunmuştur.6 hastada planlanan SIB dozu uygulamalarının planlama sırasında uygun şekilde tanımlandığında, adaptif plan optimizasyonun sonucunun başarıyla hesaplandığı tespit edilmiştir.ART hastalarının 2’sinde referans plan diğerlerinde adaptif plan uygulanmıştır.Referans plan uygulanan hastaların 1’inde tüm tedavi referans plan,diğerinde 1 fraksiyon referans plan diğer günler adaptif plan tercih edilmiştir.Başlangıçta 3 hastada VMAT tekniği (3 tam arc) tercih edilmiştir ancak VMAT’ın çevrimiçi adaptif plan oluşturulmasının zaman alması nedeniyle daha sonra tüm adaptif planlamalarda IMRT tekniği kullanılmıştır. Sonuç: Kliniğimizde uygulanan çevrimiçi adaptif radyoterapinin hastaların tedavi kalitelerini önemli ölçüde iyileştirdiği,özellikle pelvik bölgede intrafraksiyon organ hareketlerini kompanse edecek şekilde tedavi planlarının adapte edilmesinin tedavi başarısını artırdığı tespit edilmiştir.