Akademik Veri Yönetim Sistemi
25. Ulusal Böbrek Hastalıkları, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireliği Kongresi, Antalya, Türkiye, 21 - 25 Ekim 2015, ss.312
Giriş: Kronik böbrek yetmezliği olan hastalar, hastalık süreci nedeniyle; yaşam
sürelerinin kısalacağı, ağır semptom yükü gibi kaygılar ile stres yaşarlar. Diyaliz
hastalarında stres, hastanın yaşam kalitesini etkileyen önemli bir faktördür.
Hastalar, stres ile başetmek için bazı yöntemler kullanırlar. Bu başetme
yöntemlerinden biri de spiritüalitedir(6). Spiritüalite’nin anlamı geleneksel
dini uygulamalar ile karıştırılmaktadır. Spiriüalite; insanın doğuştan varolan
özelliklerini kapsaması bakımından bireysel farklılıkları içerir(7).Birçok dilde dini
ve dini olmayan anlamlarda yaygın olarak kullanılmış olduğu bildirilmektedir(8).
Tanım olarak Walsh (2008)’te spiritüaliteyi; bilinç ötesi metafizik inanç
ve uygulamaları içine alan kapsayıcı yapı olarak açıklamaktadır(10). Diyaliz
hastalarında spritüel boyut, akıl ve beden arasındaki ilişkinin sorgulandığı
varoluşsal durumlarda etkili bir başetme yöntemi olarak kullanılmaktadır(7,6).
Amaç: Bu yazıda, diyaliz tedavisi alan hastaların, başetme yöntemi olarak
kullandıkları spiritüalite’nin öneminin açıklanması amaçlanmıştır.
Gelişme ve Sonuç: Spiritüalite ve kronik hastalıklara yansıması bilinmekle
birlikte diyaliz hastalarında da stresi azalttığı ve ruh sağlığını olumlu etkilediği
ile ilgili çalışmalar vardır(1,2,3,4,5,6). Jim ve ark.’larının (2015)’te 101 kanser hastası
ile yaptıkları çalışmada, din ve spiritüalite’nin hastaların fiziksel sağlıklarını
etkilediği sonucu bulunmuş ve spiritüalite’ye önem verilmesi üzerinde
durulmuştur (1). Hiçdurmaz ve Öz (2009)’da yaptıkları çalışmada, hastaların
‘’dine yönelmeyi’’ sıklıkla kullandıkları ve kabullenme, olumlu yönde yeniden
yorumlama, plan yapma gibi başetme yöntemlerini kullandıkları bulunmuştur
(9). Saffari ve ark.’larının (2013)’te 320 hemodiyaliz hastası ile yaptığı çalışmada,
spiritüel uygulamalar ve maneviyatın, fiziksel sağlık durumunu %40, hastaların
yaşam kalitelerini de %25 artırdığı sonucu bulunmuştur(4). Taheri ve ark.’larının
(2014)’te 95 hemodiyaliz hastası ile yaptığı çalışmada da, spiritüalite’nin
ve dinin; hastaların bedensel ağrı, canlılık, sosyal işlevsellik, ruh sağlıklarını
olumlu etkilediği sonucuna varılmıştır(5). Martínez ve Custódio’nın (2014)’te
150 diyaliz hastası ile yaptıkları çalışmada, spiritüalite’nin hastaların psikolojik
stres, uyku bozukluğu, psikosomatik şikayetlerin önemli bir belirleyicisi olduğu
sonucuna varılmıştır(3). Spiritüalite’nin diyaliz hastaları üzerinde fizyolojik ve
psikolojik olumlu etkileri olduğu görülmüştür. Diyaliz hastalarına bakım veren
hemşirelerin de bu konuda önemi büyüktür. Bu nedenle spiritüel hemşirelik
bakımı ile ilgili eksiklikler giderilmeli, veri toplarken hastaların fiziksel, sosyal,
psikolojik ve spiritüel boyutları bütüncül olarak ele alınmalı, hemşirelerin kendi
kültürel inanışlarını bakımın içinde katmamaları, ayrımcılıktan uzak durmaları,
farklı spirtüel destekler için hastaları yargılamamaları gerektiği önerilmektedir.
Anahtar Kelimler : spiritüalite, diyaliz, spiritüel hemşirelik bakımı