Saçların genel sağlığı ve görüntüsü, gerek sosyal gerek psikolojik etkileri nedeniyle günlük yaşamımızda önemli yer tutar [1]. Tekrarlanan günlük bakım işlemleri (şampuanlama, kurutma) , güneş ışınlarına maruz kalma, saçın rengini değiştirme (boyama, açma), kalıcı şekillendirme (perma, düzleştirme) gibi işlemler saç tellerinin hasarlanmasına yol açabilir (2). Bu işlemlerin birçoğu saç tellerinin kimyasal ve anatomik yapısını (5) bozar, örneğin alkali işlemler ve oksidasyon gerektiren saç rengini açma (bleaching) işleminin saç tellerinin en dış katmanı olan kütikül tabakasının yerinden kalkmasına yol açtığı, hatta korteks tabakasının yapısını da etkilediği pek çok araştırmacı tarafından bildirilmiştir (3). Saçların sağlıklı ve güzel görünümlü olmasını sağlamak üzere de, farklı yollarla etki eden sayısız ürün tüketici kullanımına sunulmaktadır. Doğal yağların kullanımı pek çok ülkede geleneksel bir saç bakım yöntemi olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı, badem yağı gibi yağlar başta olmak üzere bitkisel kaynaklı pek çok yağ yıpranmış saçların yeniden sağlıklı ve parlak görünmesi için kullanılmaktadır. Son yıllarda artan sayıda yeni doğal yağlar da farklı şekillerde, saç bakım ürünü olarak veya diğer bakım ürünlerinin formüllerinde yer alarak kullanılmaya başlanmıştır (4). Bu çalışmanın amacı, saçın rengini açma işleminin saç tellerinin fiziksel ve kimyasal yapısı üzerindeki zararları ve doğal yağların iyileştirici etkilerini araştırmaktır.Kimyasal işleme maruz kalmamış (virgin hair, VH) ve rengi tekrarlanan sayıda kimyasal işlemle açılmış (bleached hair, BH) saç tutamlarının özellikleri incelenerek, renk açma işleminin etkileri incelenmiştir. Aynı  saç tutamlarına farklı yağlar uygulanıp bekletildikten sonra, bu özellikleri yeniden incelenmiş ve uygulanan yağların olumlu etkileri olup olmadığı araştrılmıştır. Saç tutamlarının özellikleri elektron mikroskobu (SEM) ile yüzey görüntülerinin incelenmesi, gerilme direnci, ıslak ve kuru tarama direnci ve tekrarlanan taramaya dayanıklılık testleri ile araştırılmış, sonuçlar istatistiksel olarak karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Uygulanan yağların kortekse penetrasyonu ise saç tellerin enine kesitlerinin floresan mikroskop ile görüntülenmesi ve Diferansiyel Taramalı Kalorimetre (DSC) ile soğurulan veya salıverilen enerji miktarının tespiti yöntemleriyle incelenmiş, yağlar uygulanmadan önce ve uygulandıktan sonra elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Alınan sonuçlara göre, kimyasal beyazlatma işleminin yalnız 1 kez uygulanmasının bile kütikül tabakasında önemli hasara yol açtığı yapılan tüm test sonuçlarında olumsuz etkiler olarak görülmüştür. Beyazlatma işleminin 3,5,7 kez tekrarlanması ile olumsuz etkiler artmaktadır. Kullanılan yağların sadece bir kısmı VH tutamlarında korteks içine penetre olurken (Şekil 1a ve b), BH örneklerinin tümünde penetrasyon görülmüştür (Şekil 2 a ve b). Renk açma işleminin sadece bir kez uygulanması durumunda bile, saç tellerinin koruyucu katmanı olan kütikülün hasarlanması nedeniyle, tüm yağların kortekse penetrasyonunun mümkün olduğu sonucuna varılmıştır. Saçların gerilme direnci, tarama direnci ve tekrarlanan taramaya dayanıklılık testleri ile testlerde kullanılan yağların penetrasyon özellikleri arasındaki  bağıntılar da ayrı ayrı incelenmiştir. 

Şekil 1.a. ve 1 b : VH korteks içine penetre

olan ve olmayan yağlar

Kaynaklar

1.            Cruz, C., et al., Human Hair and the Impact of Cosmetic Procedures: A Review on Cleansing and Shape-Modulating Cosmetics. Cosmetics, 2016. 3(3): p. 26.

2.            Gavazzoni Dias, M.F. and M.F. Reis, Hair Cosmetics: An Overview. International Journal of Trichology, 2015. 7(1): p. 2-15.

3.            Masukawa, Y., et al., Damage to Human Hair Caused by Repeated Bleaching Combined with Daily Weathering during Daily Life Activities Exog Dermatol, 2004. 3: p. 273-281.

4.            Gode, V., et al., Quantitative measurement of the penetration of coconut oil into human hair using radiolabeled coconut oil. Journal of Cosmetic Science, 2012. 63(1): p. 27-31.

5.            Buffoli, B., Rinaldi, F., Labanca, M., Sorbellini, E., Trink, A., Guanziroli, E., Rezzani, R.and Rodella, L.F.  (2014). The human hair: from anatomy to physiology. International Journal of Dermatology, 53, 331–341.