The Ethical Aspects of the Use of Artificial Intelligence Systems in Healthcare, A Qualitative Study (presented in Turkish)

---

Atıf İçin Kopyala

Işil Ülman F. Y., Aktaş A., Kahraman F., Çakar T., Bayram M. S. B., Tarcan S. H., ...Daha Fazla

4th International Medical Law Congress, İzmir, Türkiye, 8 - 10 Ocak 2021, cilt.1, sa.1

• Yayın Türü: Bildiri / Yayınlanmadı
• Cilt numarası: 1
• Basıldığı Şehir: İzmir
• Basıldığı Ülke: Türkiye
• Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

IV. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi, Online, 8-10 Ocak 2021, IV. INTERNATIONAL MEDICAL LAW CONGRESS, Jan 8-10, 2021

 

 

Tıpta Yapay Zekâ Sistemleri Kullanımının Etik Boyutu: Bir Üniversite Hastanesi Hekimlerinin Bilgi, Tutum ve Görüşlerine Dair Nitel Bir Araştırma

Prof. Dr. Yeşim Işıl Ülman*, Dr. Ayşenur Aktaş**, Dr. Öğretim Üyesi Fatma Kahraman**, Dr. Öğretim Üyesi Tuna Çakar***, Öğretim Üyesi Dr. Buğrahan Bayram****, Dr. Serim Hande Tarcan *****, Serra Bayrakçeken******, Berk Durak ^******

 

Yapay Zekâ (YZ), insan beyninin fonksiyonlarını temel alarak, insan gibi düşünüp, insan gibi algılayan, insan gibi yorumlayıp, insan gibi çözümleme yapan, harekete geçen, insan gibi karar verebilen, organik olmayan, bilgisayar, program, robot ve benzeri sistemlere verilen isimdir (1). Asgari düzeyde insan müdahalesi ile çalışarak, akıllı muhakeme yapan, karar veren ve davranan bilgisayar kullanımını tarif eden genel bir terimdir. Bilimde, eğitimde, mühendislikte olduğu kadar, tıpta da geniş yararlanma potansiyeli taşıdığı fark edilmiş; robotik cerrahi, tıbbi tanı, biyoistatistik, insan biyolojisi, “omiks” teknolojilerinde; koruma, tanı, tedavi, sağlık hizmeti sunumu gibi çok katlı alanlarda fayda sağlayabileceği anlaşılmıştır (2). Bu bilgiler ışığında araştırmamızın amacı, insan sağlığı ile doğrudan ilgili tıp alanında yapay zeka sistemlerinin kullanımını, etik ilkeler ve mesleki değerler boyutu ile incelemektir.

Ancak günümüzde, insana hastalıklardan korunma, hastalıkların tanısı, seyri, tedavisi konusunda hizmet sunan, bir bilimsel uygulama ve araştırma alanı olan tıp etkinliğinde; bu uygulamaları “nasıl” yaptığı da, yani tıbbı uygularken tutum ve davranışları da aynı derecede önemli kabul edilir. Tıp ve hekimliğin mesleki değerler bilgisi ve uygulamasını da, insanlık için, tıbbi bilgi kadar önemli olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda biyolojik araştırma ve uygulamaların etik yönüyle uğraşan bilim dalı; tıp ve biyolojik bilimler kapsamında gelişen felsefi, toplumsal ve yasal konuları inceleyen uygulamalı etik dalı olarak biyoetik (3) alanından yararlanmak önemlidir.

Bununla birlikte YZ sistemi kullanımında risk ve tehlikelere de dikkat çekilmektedir (4,5). Örneğin, ortaya bir hata çıkarsa kimin sorumlu tutulacağı, sağlık hizmeti sunumunda makinaların kullanımının insani dokunuş ve teması ortadan kaldırıp kaldırmayacağı, siber saldırılar ve bilgisayar korsanlığı gibi durumlarda YZ sistemlerinin güvenliğinin nasıl sağlanacağı; YZ sistemlerinin çıktılarının geçerlik güvenilirliğinin (validasyonunun) zorluğu; YZ sistemlerinin programlandığı verilerde yanlılık ve önyargı vurgusunun olması riski; hassas verilerin mahremiyet ve gizliliğinin korunması; YZ teknolojilerinin geliştirilmesi ve kullanımında halkın güveninin kazanılması; tıbbi bakım ortamında insan onuruna aykırı, toplumsal dışlanma yaratabilecek etkiler yaratabilmesi; sağlık çalışanlarının rolleri ve becerileri üzerine etkileri; YZ sistemlerinin suistimal edilebilmesi ihtimali; YZ sisteminin güvenliğinin nasıl temin edileceği ve halkın güveninin nasıl sağlanacağı gibi çok yönlü sorgulamalar derinleşerek sürmektedir (6,7). Sunumumuzda, insan zekasının ürettiği, oyunu değiştiren (8), devrimsel bir gelişme niteliğindeki yapay zeka sistemlerinden yararlanılmasında, bilimsel yenilikler kadar bu sistemlerin kullanımının değersel boyutu da paralel biçimde ele alınması hedefinden hareketle, yürütmüş olduğumuz nitel araştırmanın bulgu ve souçları paylaşılacaktır.

Kaynaklar

(1)   Pavel Hamet, Johanne Tremblay, Artificial intelligence in medicine. Metabolism, April 2017; 69, Supplement:36–40.

(2)   Hamet, Pavel & Johanne Tremblay, Artificial intelligence in medicine. Metabolism, April 2017; 69, Supplement:36–40.

(3)   Viens, A., & Singer, P. 2009. What is Bioethics: Introduction. In P. Singer & A. Viens (Eds.), The Cambridge Textbook of Bioethics Cambridge, Cambridge University Press. New York USA, Third Printing , pp. 1-6.

(4)   Bostrom, N., & Yudkowsky, E. (2014). The ethics of artificial intelligence. In K. Frankish & W. Ramsey (Eds.), The Cambridge Handbook of Artificial Intelligence (pp. 316-334). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9781139046855.020

(5)   Cem Say, 50 Soruda Yapay Zeka, 4. Baskı, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, 2018, s. 81-83, 145.

(6)   Nuffield Council on Bioethics, Bioethics Briefing Note: Artificial intelligence (AI) in healthcare and research, May 2018. http://nuffieldbioethics.org/wp-content/uploads/Artificial-Intelligence-AI-in-healthcare-and-research.pdf   (Erişim 04.12.2020)

(7)   Ethics for Artificial Intelligence Towards a code of ethics for artificial intelligence, Oxford University https://www.cs.ox.ac.uk/efai/  (Erişim: 04.12.2020).

(8)   European Parliament, European Civil Law Robotics Rules, 2016 http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/571379/IPOL_STU(2016)571379_EN.pdf   (Erişim 04.12.2020).