YETİŞKİNLERDE GLUTENSİZ DİYETE YÖNELİK DENEYİMİN, ALGININ VE BİLGİ KAYNAKLARININ BELİRLENMESİ


Kaçar B., Kara B., Metinol B., Baş M.

9. Ulusal Sağlıklı Yaşam Kongresi, İstanbul, Türkiye, 8 - 11 Ekim 2020, ss.136

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.136
  • Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

YETİŞKİNLERDE GLUTENSİZ DİYETE YÖNELİK DENEYİMİN, ALGININ VE BİLGİ KAYNAKLARININ BELİRLENMESİ Beste KAÇAR, Burcu KARA, Buse METİNOL, Murat BAŞ Acıbadem Üniversitesi Giriş - Amaç: Gluten; buğday, arpa, çavdarda ve yulafta da az bir miktarda bulunan bir çeşit proteindir. Glutenin diyetten çıkarılması gerektiği kanıtlanmış hastalıklar şunlardır: Çölyak hastalığı (ÇH), çölyak olmayan gluten hassasiyeti (ÇOGH), buğday alerjisi (BA), dermatitis herpetiformis (DH) ve gluten ataksisi (GA). Glutensiz diyet; tedavi amaçlı olarak şizofreni, otizm, migren, depresyon, obezite gibi hastalıklarda ve atletik performansı arttırmak amacıyla denenmektedir. Dünya genelinde ÇH tanısı almış birey sayısı artmakta ve buna bağlı olarak da glutensiz diyetin uygulanması artmıştır. Glutensiz diyet, son yıllarda medyanın da etkisiyle sağlıklı bireylerin de uyguladığı popüler bir diyet haline gelmiştir. Bu çalışmada yetişkinlerde glutensiz diyete yönelik deneyimin, algının ve bilgi kaynaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç-Yöntem: Çalışmanın örneklemini 18-65 yaş arasındaki yetişkin bireyler oluşturmaktadır. Çalışmaya 544 kadın, 64 erkek olmak üzere toplam 608 birey katılmıştır. Bu çalışmada anket, katılımcılara Google form üzerinden uygulanmıştır. Yapılan anket iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada katılımcıların demografik bilgilerini ve glutene karşı bakış açılarını belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Anketin ikinci aşamasında ise katılımcıların glutensiz diyet deneyimlerini ve bu diyetle ilgili bilgi kaynaklarını belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Tanımlayıcı istatistiksel analizler SPSS 22 paket programı ile yapılmıştır. Bulgular:  Çalışmaya 18-65 yaş arasında 544 kadın (%89,5) ve 64 erkek (%10,5) olmak  üzere toplam 608 birey katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 23±8,48 yıl, Beden Kütle İndeksi (BKİ) ortalamaları ise 22±4,28 kg/m² ’dir. Katılımcıların 441 (%72,5)’i glütenin tanımını doğru yapmıştır. Katılımcıların 85 (%14)’i glüteni tüm karbonhidratlı gıdalarda bulunan bir çeşit protein olarak, 49 (%8,1)’u ise glüteni buğdayda bulunan ve zararlı olan bir çeşit madde olarak tanımlamaktadır. Katılımcıların 89 (%14,7)’u daha önce glutensiz diyeti denemiştir. Glutensiz diyeti deneyenlerin 37(%6,1)’si glutensiz diyete halen devam etmektedir, 52(%8,6)’si devam etmemektedir. Glutensiz diyeti katılımcıların 67 (%11)’si 6 aydan az, 9 (%1,5)’u 6 ay-1 yıl, 5 (%0,8)’i 5 yıl veya daha fazla, 8 (%1,3)’ü 1-4 yıl denemiştir. Katılımcıların 24 (%27)’ü kendi kendine teşhisle glutensiz diyet uygularken 15 (%16,9)’i herhangi bir semptom olmamasına rağmen glutensiz diyet uygulamaktadır. 10 (%11,2)’u doktor tarafından tanısı konmuş ÇOGH, 9 (%10,1)’u ÇH, 4 (%4,5)’ü irritabl bağırsak hastalığı (İBS), 2 (%2,2)’si BA sebebiyle glutensiz diyet uygulamaktadır. Katılımcıların 24 (%27)’ü ayda birkaç kez glutensiz ürün satın almaktadır. Katılımcıların 74 (%83,1)’ü son dört hafta içerisinde gluten içeren besin tüketmiştir. Sonuç ve Öneriler: Son zamanlarda glutensiz diyet, sağlıklı bireyler arasında giderek artan bir eğilim göstermektedir. Glutensiz diyeti uygulayanların büyük çoğunluğu bir hastalığı olmamasına rağmen glutensiz diyet uygulamaktadır. Bu sebeple glutensiz diyetin avantaj ve dezavantajları konusunda toplumun bilgilendirilmesi ve ideal glutensiz diyet modellerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Anahtar Kelime: Glutensiz diyet, Gluten, Deneyim, Algı