Akademik Veri Yönetim Sistemi
Alis D. C. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2021
Dünyada her yıl 17 milyon, ülkemizde ise yaklaşık 200 bin kişi inme geçirmektedir. İnme bulguları ile acile başvuran hastalarda beyin bilgisayarlı tomografisi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tanıda kullanılan ana görüntüleme yöntemleridir. İnme erken ve doğru tanı koyulursa tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavi alamayan hastalar büyük oranda felç kalmakta ve felç kalan hastalar ülkemiz adına ciddi iş gücü kaybı oluşturmakta ve sağlık harcama yükü yaratmaktadır. Ülkemizde acil şartlarında BT ve MRG incelemeleri radyoloji hekimleri tarafından yorumlanmakta ve bu da ciddi bir insan gücü ihtiyacı doğurmaktadır. Ülkemizde 100.000 kişiye düşen yaklaşık 5 radyoloji hekimi, çoğu Avrupa ülkesinin üçte biri düzeylerindedir. Günlük pratikte acil şartlarda çekilen her incelemenin hızlı bir biçimde değerlendirilmesi mümkün olmamaktadır. Geç veya hatalı olarak değerlendirilen görüntülemeler, inme hastasında etkin tedavinin başlanmasını geciktirmekte ve hastaların tedaviden göreceği faydayı engellemektedir. “İnme Erken Uyarı Sistemi (İEUS)”, BT veya MRG çekilen hastalarda inme varlığını çekim başlangıcından itibaren en geç 3 dakika içerisinde otomatik olarak tespit eden ve hekime bildiren bir yapay zeka sistemidir. İEUS ülkemizde bu amaçla ortaya konmuş ilk ürün olacaktır. İEUS yazılımının inme yönetimindeki rolü detaylı bir biçimde ek belge-1 içerisinde yer alan şema 1’de açıklanmaktadır.
İş fikrinin hayata geçirilmesinde izlenecek yöntem sırası ile:
(1) Retrospektif çok merkezli (kamu devlet ve üniversite hastaneleri) veriler ile İEUS’nin temelini oluşturan bilgisayarlı görme (“computer vision”) algoritmalarının eğitilmesi ve eğitilen bilgisayarlı görme algoritmalarının tek ve çok merkeze ait yeni verilerle ile retrospektif olarak test edilmesi (“ön prototip faz”).
(2) İEUS’nin modüler yapısının oluşturulması ve sistemin merkezlerde inme yönetiminde aktif olarak çalışan hekimlerce test edilmesi, İEUS’nin tanısal doğruluğunun ve kullanıcı deneyiminin değerlendirilmesi (“prototip faz”).
Bu veriler ışığında İEUS’nin ticari bir ürün olarak satılabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı’ndan gerekli onaylar alınacaktır. İEUS ile inme hastalarında MRG ve BT’de tanıyı en hızlı ve doğru biçimde koyarak hastaların etkin bir biçimde tedavi edilmesine katkıda bulunulacaktır. İnme hastalarının etkin tedaviye ulaşması ile inme nedenli ölen veya felç kalan hastaların sayısının belirgin şekilde azaltılması planlanmaktadır. İnme nedenli felç kalımların azaltılması ile bu hastalara için harcanan tüm bakım ve rehabilitasyon maliyetleri ile hastaların felç kalması nedeniyle oluşacak iş gücü kayıplarının azaltılması amaçlanmaktadır.