Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2024 - 2025
Son yıllarda tütün üreticileri,
sigara içimine bağlı sağlık riskleri nedeniyle alternatif ürünler geliştirmekte
ve tanıtmaktadır. Bunlardan sigaraya en çok benzeyeni modifiye-edilmiş tütün
ürünü olarak bilinen, “heated-tobacco product” (HTP)- ısıtılmış tütün
ürünleridir. HTP, sigaranın yakılması
sonucu oluşan karsinojenik piroliz ürünlerini daha az düzeyde barındırdığı ve
farklı tat ve aromalara sahip oldukları için özellikle gençler arasında popüler
hale gelmiştir. Özellikle COVID-19 pandemisinin ardından ergen ve genç yetişkin
bireyler, bu ürünleri daha sık tüketmeye başlamış; bu duruma ek olarak sıklığı
hızla artan çevrimiçi aktiviteler sebebiyle de cep telefonu, tablet vb. teknolojik
cihazları daha sık kullanır hale gelmişlerdir. Bu cihazların başlarında
geçirilen süreye bağlı olarak cihazlardan yayılan mavi ışığa (BL) her gün artan
şiddette maruz kalınmaktadır. BL’nin, enerji açısından ultraviyole (UV) ışığından
sonra ikinci sırada yer almadığı ve cilde UV’den daha fazla nüfuz ettiği bilinmektedir.
Ancak BL’nin cilt üzerindeki fototoksik potansiyeli göz ardı edilmektedir.
Diğer taraftan, tütün tüketiminin birçok organda olduğu gibi cilt üzerinde de
oksidatif ve inflamatuvar hasara neden olduğu bilinmektedir. Ancak tütün ile
gerçekleştirilen çalışmaların neredeyse tamamı, sigara veya e-sigara odaklı
olup HTP’lerin cilt üzerindeki olası etkileri henüz aydınlatılmamıştır. Bu
kapsamda, cilt yaşlanması üzerinde etkili olduğu ön görülen iki dış etmen HTP
ve BL’nin, birlikte ve eş zamanlı maruziyetinin cilt toksisitesi ve yaşlanma
üzerine muhtemel etkisi olabileceği öngörülmekte; her iki etmene maruziyetin
sık olduğu genç popülasyon için bu faktörlerin toksikolojik risk
oluşturabileceği düşünülmektedir. Bu hipotez doğrultusunda HTP ve
BL maruziyetinin cilt üzerine etkilerinin insan keratinosit hücrelerinde
değerlendirilmesi için MTT testi ile sitotoksisitenin test edilmesi; total ROS
düzeyinin ölçümü; cilt yaşlanma sürecinde etkisi olan LC3B ekspresyonunun
western blotlama ile tespiti; MMP-1 ve Prokollajen tip-1 düzeylerinin ELISA
yöntemi ile ölçülmesi amaçlanmaktadır. Elde
edilecek çıktıların hem HTP hem de BL aracılı cilt hasarına yönelik hasar
yolaklarının tespit edilmesine ve özgün adjuvan tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine
olanak tanıması öngörülmektedir. OECD günlük sigara tüketimi sıralamasında
üçüncü olan ülkemizde, HTP’lerin ciltteki etkilerinin aydınlatılmasının özellikle
genç nüfusta bilincin artmasına da yardımcı olacağı düşünülmektedir.