Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kurt Ö. (Yürütücü), Kaymaz B., Kurt T. O., Özcan O.
KOSGEB, 2021 - 2023
Bağırsak parazitlerinin tanısında geçmişten günümüze en yaygın kullanım mikroskobik incelemedir. Entamoeba cinsi protozoonlar da, E. histolytica ile patojen özellik göstermeyen E. dispar morfolojik olarak ayırt edilemediği için mikroskobik inceleme yerine E. histolytica enfeksiyonunun kesin tanısında her ikisi de pahalı yöntemler olan PCR ve ELISA kullanılmaktadır. PCR yöntemini uygulamak için özel laboratuvar koşullarına ve deneyimli personellere ihtiyaç duyulurken aynı zamanda dışkı örneğinden kaynaklı DNA izolasyonunda problem yaşandığı için sınırlı kullanım alanına sahiptir. Her PCR çalışmasında pozitif ve negatif kontrol kullanılması gerektiği için çoğu laboratuvar hastalarını biriktirmekte ve maliyeti düşürmek için tek seferde çalışma yapmaktadır, bu durum erken tanı konulabilecekken hastaların sonuç alma süresini uzatarak bulaş riskini arttırmaktadır. ELISA yönteminde ise türe özgü Gal/GalNac lektinini saptamaya yönelik duyarlılığı ve özgünlüğü yüksek bir tanı kiti olmasına rağmen test kitinin pahalı oluşu hasta başına düşen maliyeti arttırmaktadır. Ayrıca ELISA’nın 96 reaksiyonluk kit olarak satılması, kitin hasta başına kullanımından ziyade toplu tarama ve araştırmalarda kullanımı için daha uygundur. Kitin uzun süreli kullanımlarında ise kit solüsyonlarında kristalleşme gözlemlenmekte, kitin duyarlılığı bozulmaktadır. Her iki yöntemde de analiz için cihaza ihtiyaç duyulması ve test sürelerinin uzun olması erken tanıyı zorlaştırmaktadır. Entamoeba histolytica enfeksiyonuyla ortaya çıkan amebiyazis tanısı özellikle gelişmekte olan ülkelerde gerçekleştirilen mikroskobik incelemelerle yetersiz kalmakta, PCR ve ELISA yöntemleri ise maliyeti yüksek olduğu için kullanılamamaktadır. Bu durum E. histolytica taşıyan bireyleri teşhis etmeyi zorlaştırmakta, yaşlı, çocuk ve immün sistemi baskılanmış bireyler için risk taşımaktadır. Sonuç olarak, mevcut yöntemler düşünüldüğünde etkin, ucuz ve kolay uygulanabilen bir amebiyazis tanı kitinin Türkiye ve Dünya pazarında eksikliği farkedilmiş ve bu konuda bir kit tasarlanması hedeflenmektedir.