Akademik Veri Yönetim Sistemi
Feyzioğlu Ö. (Yürütücü), Akyol Yalçın M., Tabak Dinçer S.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2024
Prostat kanseri erkeklerde kansere bağlı ölümlerde dünya genelinde ikinci sırada olup her yıl 1.6 milyon erkek prostat kanser tanısı almaktadır. İnsidansındaki artışa bağlı olarak çeşitli tedavi algoritmaları geliştirilse de Androjen Deprivasyon Tedavisi (ADT) erkeklerde testesteron üretimini azaltmak için tercih edilen yaygın bir tedavi yöntemidir. ADT tümör hücrelerinin gelişmesini engelleyen bir tedavi yaklaşımı olarak androjenik aktiviteyi düzenler ve baskılar. ADT serum testosteron seviyelerini önemli ölçüde düşürerek cinsel işlev bozukluğu, yorgunluk, bilişsel işlev bozukluğu, düşük uyku kalitesi, anemi ve psikolojik tükenme gibi sağlıkla ilgili yaşam kalitesini azaltabilen yan etkilere neden olur. Ek olarak, fiziksel aktivite seviyesini düşürür, insülin regülasyonunu bozar, metabolik sendroma neden olur ve vücut kompozisyonunu değiştirerek vücut ağırlığını etkiler. Daha uzun süre ADT tedavisine maruz kalan hastalar, prostat kanseri risk düzeyleri arttıkça ciddi yan etkilerle karşılaşmaktadır. Bu yan etkiler arasında en sık karşılaşılan kas gücünün azalması ve kemik yoğunluğunun bozulması, yüksek riskli prostat kanseri hastalarında düşme ve kırık riskini arttırmaktadır. Ayrıca, altı aydan uzun süre ADT kullanan yüksek riskli prostat kanseri hastalarının özellikle fiziksel aktivite düzeylerinde azalma ve sarkopeni geliştiği bilinmektedir
ADT tedavisinin yan etkilerini azaltmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek için egzersiz anahtar rol oynamaktadır. Egzersizin ADT ye bağlı toksik maddeler üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu, fiziksel kapasiteyi arttırdığı ve yaşam kalitesini iyileştirdiği gösterilmiştir. Dirençli egzersiz eğitimi sarkopeniyi önler, kas gücünü ve fiziksel performansı arttırmaktadır. Yapılan çalışmalarda dirençli egzersizlerin aerobik egzersizlerden daha fazla yaşam kalitesini iyileştirdiği bulunmuştur. Egzersiz uygulama yöntemleri incelendiğinde denetimli yapılan egzersiz programlarının etkinliği ev egzersiz programına göre üstün bulunmuştur. Ancak yüksek riskli prostat kanserli hastaların haftada 2-3 gün klinik ortama gelip tedavi olması da bir bariyer olarak görülmektedir. Bunun için araştırmalarda hastalara daha düşük maliyetli ve her an ulaşabildikleri egzersiz uygulamaları sunulması gerektiğine odaklanılmıştır. Projede amacımız ADT tedavi alan prostat kanserli hastalarda ev egzersiz, video temelli ve gözetimli klinik ortamında uygulanılan kuvvetlendirme egzersizlerinin kas kuvveti, vücut kompozisyonu, fiziksel performans, sarkopenik düzey, yorgunluk ve yaşam kalitesine olan etkisini karşılaştırmaktır.
Projenin Prof. Cemil Taşcıoğlu Şehir hastanesi, Radyasyon Onkoloji Polikliniği’nde takip edilen en az 6 ay ADT tedavisi almış prostat kanser tanılı hastalarda yapılması planlanmaktadır. Randomize olarak 3 gruba ayrılan hastalara ev temelli, video temelli, ve gözetimli dirençli egzersiz uygulanılacaktır. Birincil sonuç ölçütü olarak kas kuvveti; hand held dinamometre ile, vücut kompozisyonu; Dual-Energy Xray Absorptiometry (DXA) (Lunar DPX Duo®) ile fiziksel performans; süreli kalk ve yürü testi ile , sarkopenik düzey; SARC-F anketi ve kısa fiziksel performans bataryası ile değerlendirilecektir. Sekonder sonuç ölçümlerinden yorgunluk Functional Assessment of Chronic Illnes Therapy – Fatigue (FACIT-F) ile, anksiyete The Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) ile, kavrama kuvveti Saehan Hydraulic Hand Dynamometer ile, yaşam kalitesi Functional Assessment of Cancer Therapy – Prostate cancer (FACT-P) ile değerlendirilecektir.
Her grup 8 hafta boyunca haftada 2 gün, OMNI- RES’e göre1 maksimumu belirlenen değerlerin ilk 4 hafta % 60-70 ve son 4 hafta %70-80’i ile çalışacaklardır. Tüm sonuç ölçümlerinin değerlendirmesi başlangıçta ve 8. Haftanın sonunda tekrar yapılacaktır.
Projenin 12 aylık sürecinin 1. ayında hastalara çalışma programımız ile ilgili bilgilendirme toplantıları düzenlenecektir. 2- 10. aylar arasında değerlendirme ve tedavi programının yapılması planlanmaktadır. 10-12. aylarda program çıktıları sunulacaktır. Kurulacak olan sosyal medya platformu ile hastaların her zaman tarafımıza ulaşılması sağlanacaktır ve erişime açılıp ADT tedavisi alan prostat kanserli hastalar için görsel, canlı videolar ile bilgilendirme yapılacaktır. Egzersiz videolarının daha fazla hastaya ulaşabilmesi için tarafımızca bir youTube egzersiz kanalı açılıp hastaların egzersiz katılım düzeylerinin arttırılması hedeflenmektedir.