Özpınar A.(Yürütücü), Baykal A. T.
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2020
Multipl
skleroz (MS), inflamasyon, demyelinizasyon ve akson hasarı ile karakterize
otoimmün bir kronik santral sinir sistemi hastalığıdır. Hastalığın
patofizyolojisi ve tetikleyen faktörler net olarak aydınlatılmamıştır. Beyin
dokusu immunolojik olarak izole bir doku olmasına karşın, MS hastalığında
özellikle T hücre aracılı immün sistem reaksiyonunun önemli rolü olduğu
gösterilmiştir. Bu hücrelerin beyin dokusuna erişiminde ve hastalığı
tetiklemesinde kan beyin bariyeri (KBB) önemli olabilir. Bu projedeki
hipotezimiz KBB ve özellikle burada yerleşim gösteren perisitlerin MS
hastalığının patogenezinde önemli rol oynayabileceğidir. Bu hipoteze yönelik
son yıllarda yapılan çalışmalar perisitlerin MS patogezinde rol
oynayabileceğine dair ipuçları sunmuş olmasına karşın, KBB etkilenmesinin mi
perisit fonksiyonlarını bozarak hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı
yoksa perisit disfonksiyonunun mu tetikleyici faktör olduğu net bir şekilde
ortaya konulmamıştır. Bu
proje önerisinin birinci amacı optogenetik ve moleküler biyoloji
tekniklerinin yardımıyla perisit işlevlerinin MS patogenezindeki öneminin
ortaya konulmasıdır. Bu amaç kapsamında hedeflerimiz: 1.
Yabanıl tip ve perisit işlevleri bozuk transjenik farelerde deneysel otoimmün
ensefalomiyelit (“experimental autoimmune encephalomyelitis”; EAE) modelinin
oluşturulması ve klinik ve immünopatolojik özelliklerin karşılaştırılması, 2.
Venöz veya arteryel yatakta yer alan perisitleri optogenetik uyarıma duyarlı hale
getirilmiş moleküler modifikasyona sahip farelerde in vivo multifoton uyarı
sonrasında EAE geliştirilmesi ve klinik ve immünopatolojik özelliklerin
karşılaştırılmasıdır. Bu
deneyler sonucunda EAE modeli ile oluşturulan myeline karşı gelişmiş
otoimmünitenin ve inflamasyonun perisit işlevlerine etkisinin ve
arteryel/venöz perisit işlev bozukluğunun EAE gelişimine katkısının
anlaşılması hedeflenmektedir. Projenin
ikinci amacı, MS hastalığının tanısında ve prognoz belirlenmesinde
kullanılabilecek perisit temelli biyobelirteçlerin saptanmasıdır. Bu
amaç kapsamında hedeflerimiz: 1.
EAE modeli geliştirilen farelerin beyin perisitlerinin protein ekspresyon
paternlerinin mass spektrometri yöntemleriyle belirlenmesi ve sağlıklı
farelere kıyasla anlamlı ekspresyon değişikliği saptanan proteinlerin
düzeylerinin MS hastalığının farklı klinik evre ve özürlülük düzeylerinde
olan olguların serum ve beyin-omurilik sıvısı (BOS) örneklerinde ölçülmesi, 2.
Aynı MS olgu gruplarının serum ve BOS örneklerinde perisitlere karşı gelişmiş
otoantikorların ve bağlandıkları perisit kökenli hedef otoantijenlerin
immünopresipitasyon ve mass spektrometri yöntemleriyle saptanmasıdır. |
Projemiz kapsamında yapılacak deneyler sonucunda
MS’in farklı klinik alt tipleri arasındaki patofizyolojik değişiklikler
belirlenecek, klinik progresyonu ve özürlülük gelişimini öngören
biyobelirteçler saptanacak ve elde edilen verilerden yola çıkarak MS hastaları
için kişiye özel tanı kitleri geliştirmek ve yeni tedavi hedefleri tanımlamak
mümkün olacaktır.