Otoimmün Demiyelinizan Hastalıkların Tanı ve Tedavisinde Antikor ve B Lenfosit Temelli Yöntemlerin Araştırılması


Baykal A. T., Tüzün E.(Yürütücü)

TÜBİTAK Projesi, 2018 - 2022

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Temmuz 2018
  • Bitiş Tarihi: Temmuz 2022

Proje Özeti

Multipl skleroz (MS) henüz kesinleştirilemeyen genetik ve/veya çevresel faktörlerce tetiklenen, santral sinir sistemine ait myelin yıkımı ile karakterize otoimmun bir hastalıktır. MS genç yaşta başlaması ve yaygın tutuluma neden olmasından dolayı, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla toplum için de önemli sonuçları olan bir hastalıktır. MS ayırıcı tanısında ülkemizde sık görülen Optikospinal MS (OSMS), OSMS’ye benzeyen Nöromyelitis Optika Spektrum hastalıkları (NMOSD) ve Rekürren Optik Nörit (RON) hastalıkları bulunmaktadır. NMOSD olgularının tanısında akuaporin-4 (Aqp-4) antikorlarının varlığı yardımcı olmaktadır. Ancak ülkemizde bu antikorların NMOSD olgularının %40-50 kadarında saptanamadığı bilinmektedir (seronegatif NMOSD). Batı ülkelerine kıyasla ülkemizde sık gözlenen ve yanlışlıkla NMOSD tanısı konulabilen OSMS’nin ve MS ile karışabilen seronegatif NMOSD’nin tanısına yönelik bir biyobelirteç bulunmamaktadır ve bu iki hastalığın fizyopatolojisi ile ilgili bilgilerimiz çok sınırlıdır. MS ve NMOSD hastalıklarının tedavileri kendilerine özgüdür. NMOSD olgularına yanlışlıkla MS’e özgü tedavilerin uygulanması klinik gidişte ciddi kötüleşmelere sebep olmaktadır.

Bu projenin ana hedefi; önemli bir halk sağlığı problemi olan MS hastalığında ve MS ile ayırıcı tanıya giren otoimmün demyelinizan hastalıklarda antikor ve B lenfosit temelli tanısal biyobelirteçler geliştirmek, seronegatif NMOSD ve OSMS hastalıklarının fizyopatolojisini aydınlatmak ve OSMS ve MS’in tedavisine yenilikçi yaklaşımlar getirmektir. Bu amaçlar doğrultusunda hedeflerimiz; (i) MS, OSMS, NMOSD ve RON olgu gruplarının serum örneklerinde nöron, astrosit ve endotel hücrelerine karşı gelişmiş otoantikorların ve bağlandıkları hedef otoantijenlerin immünopresipitasyon ve mass spektrometri yöntemleriyle saptanması, (ii) Aynı olgularda periferik kan B lenfosit alt-popülasyonlarının akım sitometrisi çalışmaları ile belirlenmesi ve incelenen hastalık alt grupları arasındaki farkların ortaya konulması, (iii) Aynı olguların periferik kan B lenfositlerinde yapılacak mikroarray tarama çalışmaları ile incelenen hastalık alt gruplarına ait gen ekspresyon profillerinin belirlenmesi, (iv) Farelerde deneysel otoimmün ensefalomiyelit (“experimental autoimmune encephalomyelitis”; EAE) modelinin oluşturulması ve mikroarray çalışmalarında dikkat çeken kilit moleküllerin siRNA bazlı yöntemler ile susturularak MS ve OSMS tedavisine yönelik denemelerin yapılması ve (v) Bu çalışmalardan elde edilecek verilerin yardımıyla MS, OSMS, NMOSD ve RON hastalıklarının erken tanı ve tedavisine yönelik tanı kitlerinin ve ilaçların üretilmesidir.

Projemiz kapsamında yapılacak deneyler sonucunda farklı otoimmün demyelinizan hastalıklar arasındaki patofizyolojik değişiklikler belirlenecek, OSMS’nin fizyopatolojisine yönelik olarak ilk defa ayrıntılı bir inceleme yapılmış olacak, otoimmün demyelinizan hastalıkların tanısına yönelik biyobelirteçler saptanacak ve elde edilen verilerden yola çıkarak seronegatif NMOSD, MS ve OSMS hastaları için tanı kitleri geliştirmek ve yeni tedavi hedefleri tanımlamak mümkün olacaktır.