Baykal A. T., Tüzün E.(Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2018 - 2022
Multipl skleroz (MS)
henüz kesinleştirilemeyen genetik ve/veya çevresel faktörlerce tetiklenen,
santral sinir sistemine ait myelin yıkımı ile karakterize otoimmun bir
hastalıktır. MS genç yaşta başlaması ve yaygın tutuluma neden olmasından
dolayı, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla toplum için de önemli sonuçları olan
bir hastalıktır. MS ayırıcı tanısında ülkemizde sık görülen Optikospinal MS
(OSMS), OSMS’ye benzeyen Nöromyelitis Optika Spektrum hastalıkları (NMOSD) ve
Rekürren Optik Nörit (RON) hastalıkları bulunmaktadır. NMOSD olgularının
tanısında akuaporin-4 (Aqp-4) antikorlarının varlığı yardımcı olmaktadır.
Ancak ülkemizde bu antikorların NMOSD olgularının %40-50 kadarında
saptanamadığı bilinmektedir (seronegatif NMOSD). Batı ülkelerine kıyasla
ülkemizde sık gözlenen ve yanlışlıkla NMOSD tanısı konulabilen OSMS’nin ve MS
ile karışabilen seronegatif NMOSD’nin tanısına yönelik bir biyobelirteç bulunmamaktadır
ve bu iki hastalığın fizyopatolojisi ile ilgili bilgilerimiz çok sınırlıdır.
MS ve NMOSD hastalıklarının tedavileri kendilerine özgüdür. NMOSD olgularına
yanlışlıkla MS’e özgü tedavilerin uygulanması klinik gidişte ciddi
kötüleşmelere sebep olmaktadır. Bu projenin ana
hedefi; önemli bir halk sağlığı problemi olan MS hastalığında ve MS ile
ayırıcı tanıya giren otoimmün demyelinizan hastalıklarda antikor ve B
lenfosit temelli tanısal biyobelirteçler geliştirmek, seronegatif NMOSD ve
OSMS hastalıklarının fizyopatolojisini aydınlatmak ve OSMS ve MS’in
tedavisine yenilikçi yaklaşımlar getirmektir. Bu amaçlar doğrultusunda
hedeflerimiz; (i) MS, OSMS, NMOSD ve RON olgu gruplarının serum örneklerinde
nöron, astrosit ve endotel hücrelerine karşı gelişmiş otoantikorların ve
bağlandıkları hedef otoantijenlerin immünopresipitasyon ve mass spektrometri
yöntemleriyle saptanması, (ii) Aynı olgularda periferik kan B lenfosit alt-popülasyonlarının
akım sitometrisi çalışmaları ile belirlenmesi ve incelenen hastalık alt grupları
arasındaki farkların ortaya konulması, (iii) Aynı olguların periferik kan B
lenfositlerinde yapılacak mikroarray tarama çalışmaları ile incelenen
hastalık alt gruplarına ait gen ekspresyon profillerinin belirlenmesi, (iv) Farelerde
deneysel otoimmün ensefalomiyelit (“experimental autoimmune
encephalomyelitis”; EAE) modelinin oluşturulması ve mikroarray çalışmalarında
dikkat çeken kilit moleküllerin siRNA bazlı yöntemler ile susturularak MS ve
OSMS tedavisine yönelik denemelerin yapılması ve (v) Bu çalışmalardan elde
edilecek verilerin yardımıyla MS, OSMS, NMOSD ve RON hastalıklarının erken
tanı ve tedavisine yönelik tanı kitlerinin ve ilaçların üretilmesidir. |
Projemiz kapsamında yapılacak deneyler sonucunda
farklı otoimmün demyelinizan hastalıklar arasındaki patofizyolojik
değişiklikler belirlenecek, OSMS’nin fizyopatolojisine yönelik olarak ilk defa
ayrıntılı bir inceleme yapılmış olacak, otoimmün demyelinizan hastalıkların
tanısına yönelik biyobelirteçler saptanacak ve elde edilen verilerden yola
çıkarak seronegatif NMOSD, MS ve OSMS hastaları için tanı kitleri geliştirmek
ve yeni tedavi hedefleri tanımlamak mümkün olacaktır.