Leishmaniasis, Leishmania protozoonuna ait 25 farklı tür ve 41 alt türün neden olduğu, halk arasında tatarcık ya da yakarca olarak bilinen Phlebotomus cinsi artropodlarla insanlara bulaşan zoonotik bir hastalıktır. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 1 milyon yeni olguya yol açan leishmaniasis, çoğunlukla subtropikal iklim kuşağındaki gelişmekte olan ülkelerde kutanöz, mukokutanöz veya viseral olmak üzere üç farklı klinik tabloyla ilişkilidir. Farklı Leishmania türlerinde bulunduğu gösterilmiş olan Leishmania Virüsü (LRV), klinik tablonun daha ağır seyretmesi ve tedaviye yanıtın uzamasıyla ilişkili olarak tanımlanmaktadır. LRV’nin leishmaniasis patogenezi üzerindeki etkileriyle ilgili bilinenler bugün için sınırlıdır. Leishmaniasis tedavisi için uzun yıllardır kullanılmakta olan beş değerlikli antimon bileşiklerine karşı birçok ülkede dirençli suşlar bildirilmektedir; bu nedenle tedavi için yeni ilaçlara gereksinim olduğu gibi, var olan ilaçların etki mekanizmalarında parazit üzerinde hangi yolaklar üzerinden etki gösterdiklerinin belirlenmesi yararlı olacaktır. Bu noktada, antifungal etkili amfoterisin B’nin viseral leishmaniasis tedavisinde kullanılıyor olması mantar kaynaklı bileşiklerin bu araştırmalardaki önceliğini arttırmaktadır.

Sunulan tez projesinin temel amacı leishmaniasis patogenezi, tanısı ve tedavisi ile ilgili, gen ifadesi düzeyinde yeni ve özgün bulgular edinmektir; bunun için öncelikle ülkemizde ilk kez saptayıp yayınladığımız LRV-pozitif L. major izolatı ile LRV-negatif bir L. major izolatını kullanarak, leishmaniasis patogenezinde etkili olan yolakları ve virüs varken patogenezde oluşabilecek değişimleri gen ifadesi düzeyinde araştırmayı hedefliyoruz. Bunun yanında, antimikrobiyal etkilere sahip bazı mantar türlerinden hazırlanacak bileşiklerin LRV-pozitif ve negatif L. major izolatları üzerindeki in vitro etkilerinin, leishmaniasis tedavisi için referans ilaç olan meglümin antimonat ile karşılaştırılarak değerlendirilmesi de amaçlanmaktadır.

Sunulan proje, gerek leishmaniasis patogenezinde LRV’nin rolünün gen ifadesi düzeyinde araştırılacak olması, gerekse bazı yerli mantar örneklerinin anti-leishmanial etkilerinin karşılaştırmalı analizine yer vermesi nedeniyle alanında özgün ve öncü bir nitelik taşımaktadır. Proje ile LRV’nin leishmaniasis klinik tablosundaki rolünün aydınlatılması yanında, patogenezde etkin yolakların tanımlanması ve yeni ilaç adayları bulunması hedeflenmektedir. Sunulan projenin 12 ay içinde tamamlanması hedeflenmektedir.