Monoklonal gammopatiler (paraproteinemi, disproteinemi),
immünolojik olarak monoklonal protein (M proteini, paraprotein) üreten tek bir
plazma hücresi klonunun çoğalması ile karakterize edilen bir grup bozukluktur (Goldman
and Schafer, 2012; Kyle ve ark., 2013). M-proteinleri polimerler, monomerler,
serbest hafif zincirler ile ağır zincirlere ait
immünoglobulin zincirleri veya immünoglobulin fragmanları olabilir (Selvaratnam
et al., 2015). Her M proteini, aynı sınıftaki iki ağır polipeptit zincirinden (IgG'de
γ, IgA'da α, IgM'de μ, IgD'de δ ve IgE'de ε olarak belirtilen) ve iki hafif
zincirden (к veya λ ) oluşur. Monoklonal gammopatiler arasında anlamı
bilinmeyen monoklonal gammopati (MGUS), multipl miyelom (MM), smoldering multipl
miyelom (SMM), plazma hücre lösemi, sekretuar olmayan miyelom, soliter
plazmositom (kemik veya ekstramedüller), POEMS (osteosklerotik miyelom),
Waldenström makroglobülinemisi (WM), ağır zincir hastalıkları (HCD) ve primer
sistemik amiloidoz (AL) hastalıkları yer alır (Kyle ve ark., 2013). Bu nedenle
serum ve idrarda bulunan sağlam immünoglobulinler ve immünoglobulin serbest
hafif zincirlerin saptanmasının, bu hastalıkların tanısında, prognozunda ve
tedavisinin izlenmesinde önemli bir biyobelirteç olduğu bilinmektedir (Siegel
et al., 2009; Davids et al., 2010; Kumar et al., 2019). Ön çalışma sonuçlarımıza göre, serumda M-proteinlerine karşılık
gelen monoklonal Ig’lerin bu metodoloji ile tanımlanabileceğini,
ölçülebildiğini ve izotiplenebildiğini tespit ettik. IFE’de elde
edilen küçük bantların sonuçlarının klinik olarak yorumlamadaki zorluğun aksine kütle tabanlı bu metot ile çok küçük protein
konsantrasyonlarında tespit yapılmıştır. M-proteinleri saptamanın analitik
duyarlılığını ve özgüllüğünü geliştirmek için, serum ve idrardaki M-proteinleri
ölçmek için kütle spektrometrisi (MS) tabanlı yöntemler mevcuttur (Mills ve
ark., 2015; Mills ve ark., 2016; Milani ve ark., 2017). MASS-FIX teknolojisi ile M-protein tespitinin gerçekleştirildiği bu
çalışmalardan farklı olarak, bu projede IgG, IgA, IgM, kappa ve lambda selektif
rezinlerin minimum miktarları tespit edilip optimize edilmesi ve elde edilecek
rezin karışımlarının enkapsüle edileceği mikrotiplerin geliştirilmesiyle ve ayrıştırılan Ig
gruplarının tek analizde MALDI-TOF-MS ile
analiz edilmesi ve analiz sonucu değerlendirecek uygun algoritmaların
geliştirilmesi açısından özgünlük göstermektedir. Bu
yöntem, monoklonal Ig'nin korunmuş amino asit sekansına ve dolayısıyla MS kullanılarak
yüksek doğruluk ve analitik hassasiyetle ölçülebilen korunmuş bir moleküler
kütleye sahip olmasına dayanmaktadır. Bu nedenle, bu
yöntem klinik laboratuvarların monoklonal gammopatilerin varlığını tarama ve
izleme şeklini değiştirme potansiyeline sahip olduğunu düşünmekteyiz. Hedeflediğimiz
metodun başarıya ulaştırılması için, mevcut Ig
analizleri yüksek çözünürlük ve hassasiyete sahip MALDI-TOF-MS cihazında
gerçekleştirilecektir. Metot optimizasyonu biyolojik kurallara göre yapılması
ve validasyon için uluslararası kılavuzların referans alınarak yapılması
planlanmıştır. Bu metodun geliştirilmesiyle, mevcut yöntemlerin maliyetini ve
süresini ciddi oranda azaltabilecek, doğru, hassas ve güvenilir bir metot
geliştirilmiş olacaktır.